माती परीक्षण
मातीतील अन्नद्रव्यांचे प्रमाण तपासून खताच्या योग्य मात्रा देण्यासाठी माती परीक्षण फायदेशीर ठरते. जमिनीच्या गरजेनुसार खते वापरावीत व माती परीक्षणच्या अहवालानुसार पिके घ्यावीत.
मातीचे परीक्षण जागा कशी निवडावी
मातीचा नमुना पिके काढल्यानंतर किंवा पेरणीपूर्वी म्हणजे सेंद्रीय,रासायनिक खते देण्यापूर्वी किंवा खते दिल्यानंतर तीन महिन्यांनी घ्यावा. मातीचा रंग, जमिनीचा खडकाळपणा,उंच-सखलपणा, पिकातील फरक व बागायत किंवा जिरायत स्थिती लक्षात घेऊन त्याचप्रमाणे शेतीचे वेगवेगळे भाग पाडावेत व त्या प्रत्येक भागाला विशिष्ट क्रमांक द्यावेत. फारच लहान भाग पाडू नयेत. गुरे बसण्याची व झाडाखालची,खते व कचरा टाकण्याची,दलदल व घराजवळची,पाण्याच्या पाटाखालील बांधजवळची, झाडाझुडपे असणारी जागा मातीचे नमुने घेण्यासाठी निवडु नये.
नमुने कशे घ्यावेत
सर्वात अगोदर वरील माहिती ध्यानात धरून नमुने घेण्याची जागा निश्चित कराव्यात. सदरच्या ठिकाणी इंग्रजीच्या व्ही अक्षराच्या आकृति प्रमाणे 30 सेंटीमीटर खोल खड्डा घ्यावा व त्या खड्डयातील माती बाहेर काढून टाकावी. मातीचा नमुना चाचणीसाठी खड्डयाच्या कडेची माती काढावी. अशा प्रकारे सर्व खड्डातून माती जमाकरून गोळा केलेल्या सर्व मातीचा ढीग करून त्याचे 4 समान भाग करावे. समोरासमोरील दोन भागाची माती काढून टाकावी व उर्वरीत मातीचा पुन्हा ढीग करावा व त्याचे पुन्हा 4 समान भाग करून समोरासमोरील दोन भागाची माती काढून टाकावी. ही कृती माती अर्धा किलो शिल्लक असेपर्यंत करावी. वरील माती ओली असल्यास ती सावलीत वाळवावी. ही अर्धा किलो माती प्लास्टिक पिशवीत भरावी आणि खालील माहिती एका कागदावर लिहून तो कागद पिशवीत टाकावा
1. नमुना क्रमांक
2. नमुना घेतल्याची तारीख
3. शेतक-याचे संपूर्ण नाव
4. गाव आणि पोस्ट
5. तालुका
6. जिल्हा
7. सर्व्हे किंवा गट क्रमांक
8. नमुन्याचे प्रातिनिधीक क्षेत्र
9. बागायत किंवा जिरायत
10. मागील हंगामातील पिक आणि वाणाची जात
11. पुढील हंगामातील पिक आणि वाणाची जात
12. मातीची खोली (सेंटीमीटर मध्ये)
13. जमिनीचा उतार किंवा सपाट
14. जमिनीचे काही विशेष लक्षणे-खारवट, चोपण, आम्ल व इतर
15. पाण्याचा निचरा बरा किंवा वाईट
16. माती नमुना गोळा करणा-याची सही.
पश्चिम महाराष्ट्रातील शासनाच्या माती परीक्षण प्रयोगशाळा
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, सावेडी, तालुका बिजगुणन प्रक्षेत्र , अहमदनगर - ४१४००३
soilahmednagar@gmail.com Tel Ph :- 0241 - 2430010
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, कृषि भवन, कृषि महाविद्यालय आवार , पुणे - ४११ ००५
soilpune@gmail.com Tel Ph :- 020 - 25537110
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, आर. टी. ओ. ऑफिसच्या मागे, विजापूर रोड, सोलापूर - ४१३ ००५
soilsolapur@gmail.com Tel Ph :- 0217 - 2726019
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, मु . हामजाबाद पो. कोंडवे, ता. जि. सातारा - ४१५ ००२
soilsatara@gmail.com Tel Ph :- 02162-234891
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, ४३४,तांबोळे बिल्डिंग, डॉ. आंबेडकर मार्ग, सांगली - ४१६ ४१६
soilsangali@gmail.com Tel Ph :- 0233-2376503
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, ३३०/२ ब, जवाहरनगर वाय पी पवार नगर जवळ, कोल्हापूर - ४१६०१२
soilkolhapur@gmail.com Tel Ph :- 0231-2693983
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, रेश्मा मंजील, गंजमाळजवळ, नाशिक - ४२२ ००१
soilnasik@gmail.com Tel Ph :- 0253-2592958
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, तालुका सीड फॉर्म पिंप्री धुळे - २३१ ४०१
soildhule@gmail.com Tel Ph :- 02562-231401
माती परीक्षण प्रयोगशाळा, मुमराबाद, जळगाव - ४२५ १३२
soiljalgaon@gmail.com Tel Ph :- 0257-2200792
स्त्रोत
मृदूविज्ञान व कृषि रसायन शासन विभाग,कृषि महाविद्यालय, पुणे - ४११ ००५
माहितीदाता- हिमांशु खोले
mr.vikaspedia.in